Дэлхийн мэдээ 2008 02 20

Лид1. Кубын удирдагч Фидель Кастро төрийн өндөр албан тушаалаасаа өөрийн хүсэлтээр огцорч байгаагаа албан ёсоор мэдэгдсэн байна.
Кубын төрийн төв хэвлэл Гранма сонинд эрүүл мэндийн байдлаас болоод Кубын ерөнхийлөгчийн албан тушаалаа орхиж байна гэж Фидель Кастро бичсэн байна. Энэ жил 81 нас сүүдэр зооглосон Фидель Кастро 2006 оны 7 сард ходоодны мэс засал хийлгэсэн билээ. Тухайн үед өөрийн эрх мэдлээ төрсөн дүү Рауль Кастрод шилжүүлсэн юм. Фидель Кастро төрийн өндөрлөгөөс бууж байгааг Куба улсын иргэд маш тайван хүлээн авсан байна. Фидель Кастрогийн дэглэлмийг эрс эсэргүүцдэг Кубын харъяат байсан одоо АНУ ын Майайми хотод цагаачлан амьдардаг хэсэг хүмүүс Фидель Кастрог албан тушаалаа орхиж байгааг баяртайгаар хүлээн авчээ. АНУ ын төрийн департамент, Африкийн орнуудааар айлчоао хийж яваа ерөнхийлөгч Жорж Буш нар кубын ард түмэнд хандан улс орондоо ардчилсан өөрчлөлт хийхийг уриалсан байна. Кубын эсрэг тогтоосон худалдааны хориг арга хэмжээгээ ойрын үед цуцлах тухай ч зарлажээ. Фидель Кастро огцорсон нь Кубад хийгдэх ардчилсан өөрчлөлтийн эхлэл гэж хэлсэн байна. Европын холбооны орнууд Куба улстай харилцаагаа сэргээхэд бэлэн байгаа гэж мэдэгдсэн бол Хятад улс Фидель Кастрог эртний сайн найз гэж нэрлээд Кубын ард түмэнд үргэлж тумслаж, дэмлэг үзүүлж байх болно гэж амалсан байна. Би улс орныг удирдахгүй ч амьдралынхаа хамгийн сүүлчийн мөчийг хүртэл үзэл санааны үнэнч цэрэг байх болно гэж Фидель Кастро Гранма сонинд илгээсэн нийтлэлдээ онцлон тэмдэглэсэн байна. Өнгөрсөн оны 12 сард Фидель Кастро төрийн ажлаас хөндийрөх бодолтой байгаагаа мэдээлж байсан юх. Энэ долоо хоногийн ням гаригт Кубын үндэсний Ассамблей Фидель Кастрогийн залгамжлагчыг тодруулах болно. Кубын хувьсгалын загалмайлсан эцэг гэж хүндлэгддэг Фидель Кастогийн албан тушаалыг түүний төрсөн дүү энэ жил 76 настай Рауль Кастро залгамжлан авах нь гарцаагүй гэж барууны хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд уламжилж байна. Фидель Кастро 1959 оноос хойш Куба орныг удирдаж байгаа юм.

Лид2. Арменя улсад өчигдөр ерөнхийлөгчийн сонгууль олж өнгөрсөн билээ. Төрийн тэргүүний албан тушаалд 9 хүн нэрээ дэвшүүлж өрсөлдсөн юм.
Сонгуулийн урьдчилсан дүнгээр нэр дэвшигч Серж Серкисян 57 хувийн санал авсан байна. Харин түүний гол өрсөлдөгч Левон Тер-Петросян сонгогчдоос 21 хувийн санал авсан байна. Сонгуульд Армен сонгуулийн эрхтэй иргэдийн 69,26 хувь нь санал хураалтанд оролцсон байна. Санал хураалтын үеэр ноцтой зөрчилүүд гарч байсан гэж сөрөг хүчнийхэн мэдэгдэж байна. Тер Петросяныг дэмжигчид сонгуулийн ерөнхий хорооны мэдээлэлд итгэхгүй байгаагаа илэрхийлж Ереван хотын төвд жагсаал хийнэ гэж зарласан байна. Сонгуулийн санал авах цэг дээр эмх замбараагүй байдал үүсэж, зарим сонгогчдод аль хэдийнэ бөглөсөн саналын хуудас тарааж байжээ. Гэвч эрх баригчид ерөнхийлөгчийн сонгууль олон улсын стандартын дагуу явагдсан гэж мэдээлж байгаа юм.
Эр. Би нэгдүгээр шатанд ялалт байгуулсан гэдэгтээ итгэлтэй байна. Би эрх чөлөөний төлөө саналаа өгсөн гэж Левон Тер Петросян ярьсан байна.
Шинжээчдийн үзэж байгаагаар Армены ерөнхийлөгчөөр хэн нь ч сонгогдсон энэ улсын гадаад бодлого хойд хөрш ОХУ руу чиглэсэн хэвээрээ байх юм байна. Армен улс ОХУ тай стратегийн түншүүд болохыг хичээдэг юм.
Арменя енөөгийн ерөнхийлөгч Кочаряны бүрэн эрхийн хугацаа удахгүй дуусаж байгаа юм. Кочаряныг төрийн тэргүүнээр 10 жил ажилласан хугацаанд Армены эдийн засаг өсөж, хүн амынх нв амжиргааны түвшин сайжирсан юм. Армены сонгуулийн санал хураалтын явцыг гадаадын 300 гаруй төлөөлөгчид ажигласан байна.

Лид3. Дэлхийн зах зээл дээр хар алт гэгддэг газрын тосны үнэ нэмэгдэж шинэ дээд амжилтыг тогтоолоо.
Газрын олборлогч экспортлогч орнуудын байгуулага ОПЕК ийн гишүүн улсууд олборлолтоо багасгаж байгаа энэ үед газрын тосны үнэ өсөж байна. Нью Йоркийн түүхий эдийн бирж дээр нэг баррель газрын тос 101 доллар 1 цент хүрчээ. Үүнээс нэг өдрийн өмнө арилжаа дуусах үед газрын тосны үнэ 4 доллар 51 центээр хямд байсан юм. 2008 оны 1 сарын 2 нд газрын тосны үнэ 100 долларт хүрч байсан билээ. Хөрөнгийн биржийн эдийн засагчид, шинжээчдийн хэлж байгаагаар бол эннэ удаагийн үнийн өсөлт нь газрын тосны томоохон нийлүүлэгчид олборлолтоо бууруулах болсонтой холбоотой юм байна. Газрын тосны хэрэглээгээрээ дэлхийд нэгдүгээр байранд ордог АНУ ын эдийн засгийн өсөлт удааширсан нь ч бас тодорхой хэмжээгээр нөлөө үзүүлжээ. ОПЕК ийн гишүүн орнууд 3 сарын 5 нд болох юм. Энэ уулзалтаас өмнө газрын тосны олборлолт нэмэгдэхгүй юм байна.

Лид4. Өнгөрсөн ням гаригт болж өнгөрсөн Пакистаны парламентын сонгуульд 12 сарын 27 нд амь насаа алдсан улс төрч Беназир Бхуттогийн тэргүүлдэг байсан “Ардын нам” ялалт байгуулжээ.
Пакистаны ардын нам Наваз Шарифын тэргүүлдэг сөрөг хүчний “Мусульманы лиг” намынханд хандан хамтран эвсэлийн засгийн газар байгуулахыг санал болгож байна. Пакистаны сонгуулийн ерөнхий хорооны мэдээнээс харвал Ардын нам парламентад 87 суудал авсан байна. Харин Мусульманы Лиг нам 66 суудал авчээ. Пакистан улсыг ганц хүний дарангуйлалаас ангижруулахын тулд бид олонхийн санал авсан Ардын намтай эвслийн засгийн газар байгуулахад бэлэн байна гэж Наваз Шариф мэдэгджээ. Пакистаны ерөнхийлөгчийг дэмждэг эрх баригч нам парламентын танхимд 38 суудал авч, ялагдал хүлээж сөрөг хүчний байр сууринд шилжиж байгаагаа хүлээн зөвшөөрсөн байна. Парламентад олонхи болж байгаа намууд тун удахгүй ерөнхийлөгч Первез Мушарафыг албан тушаалаас нь огцруулах асуудлыг хөндөх гэж байна. Пакистанд болж өнгөрсөн сонгуулийг АНУ ардчилсан нийгэмийг сэргээх анхны алхам боллоо гэж нэрлэсэн байна. Гэвч олон улсын алан хядлагаьай хийж байгааа дайнд Мушараф Цагаан ордонны нэг холбоотон нь болж чадсан юм.

Лид5. Косово тусгаар тогтнолоо зарлаад хоёр хоног болж байна. Гэсэн хэдий ч Серби улсад Косовогийн тусгаар тогтнотлыг эсэргүүцсэн хүмүүсийн цуглаан, жагсаал үргэлжилж байна.
Косовод амьдардаг Серб үндэстэнүүд Митровиц хотйн ойролцоо байдаг шинээр байгуулагдсан Косовогийн хилийн шалган нэвтрүүлэх боомтод халдсан байна. Сербийн төрийн далбааг мандуулсан мянган гаруй хүн Косовогоос Черногор хүрэх замд байрладаг Банье гэдэг хилийн боомтыг галдан шатаажээ. Хэрэг явдал гарсан хилийн боомт руу Умард Атлантын цэргийн эвслийн энхийг сахиулагчдыг яаралтай илгээсэн байна. Косовогийн тусгаар тогтнолыг Серб улс хүлээн зөвшөөрөхгүй гэдэг хатуу байр сууриа хадгалсан хэвээр байгаа. Сербийн прокурорын газар Косовогийн төрийн гурван өндөрлөгийн эсрэг хавтаст хэрэг үүсгэсэн байна.

Косовод болж байгаа хэрэг явдалд Хятад улс сэтгэл зовниж байгаагаа илэрхийлсэн бол олон улсын харилцаанд маш их уршигтай үйлдэл гэж ОХУ анхааруулж байна. ОХУ ын гадаад хэргийн сайд Сергей Лавров АНУ ын төрийн нарийн бичгийн дарга Кондалза Райстай утсаар ярихдаа Косовогийн тусгаар тогтнол хүчин төгөлдөр бус гэж хэлсэн байна.

Косовогийн хязгаарын тусгаар тогтнолыг дэмжиж байгаа орнууд:
Германи, Итали, Франци, Британи, Австри, АНУ, Турк, Албани, Афганистан

Косовогийн тусгаар тогтнолыг эсэргүүцэж байгаа орнууд:
ОХУ, Испани, Румын, Словак, Кипр, Хятад, Вьетнам

Лид6. Тошиба корпорац HD DVD форматын бүтээгдэхүүн дахин үйлдвэрлэхгүй гэж мэдэгдсэн байна.
HD DVD форматын видео дүрс тоглуулагч, бүтээгдэхүүн, диск дахин үйлдвэрлэхгүй гэж Тошиба корпорацийн төлөөлөгч хэвлэлийнхэнд мэдээлжээ. Ингэх болсон шалтгаан нь америкийн Warner Brothers, Walt Disney, 20 р зууны үнэг, , Metro-Goldwyn-Mayer, Sony Pictures гэх мэт томоохон кино студидууд өөрсдийн киногоо зөвхөн Sony компаний Blu-ray форматаар гаргаж байх болсонтой холбоотой юм.
Эр. Бид орчин үеийн шинэ дэвшилтэй хөл нийлүүлэн алхах ёстой болж байна. Хэрвээ бид хуучнаасаа салахыг хүсэхгүй байх юм бол зах зээлээс аяндаа шахагдах аюултай гэдгийг мэдэрсэн
гэж Тошиба корпорацийн ерөнхийлөгч Ацутоши Нишида ярьж байна. HD DVD форматаас татгалзах нь Тшиба кордорацийн ашиг орлого, дотоод ажилын зохион байгуулалтадл ямар ч сөрөг нөлөө авч ирэхгүй юм байна.
Тошиба корпорацийн энэ шийдвэрийн дараа хувьцааных нь үнэ ч хөрөнгийн бирж дээр 5,7 хувиар нэмэгджээ. Одоо Тошибагийн нэг хувьцаа 829 йен байна. Дэлхийн цахилгаан барааны дэлгүүрүүд ч бас HD DVD форматын диск, видео тоглуулагчын нөөцөө аль болох хурдан худалдаж дуусгаад Blu-ray форматын барааг л зардаг болох гэж байна.

Лид7. АНУ ын Даллас хотод Жон Кеннедигийн амь насын хороосон хэрэгтэй холбоотой материал баримт бичгүүдийг хадгалсан сейфыг хотын прокурорын газраас олжээ.

Энэ сейф прокурорын газар өнгөрсөн зууны 60 аад оны үеэс л байжээ. Чикакогийн зохион байгуулалттай гэмт хэргийн бүлэглэлийнхэн ерөнхийлөгч Жон Кеннедигийн амь насыг хороолгох захиалага өгсөн тухай бичиг баримт олджээ. Жон Кеннедиг Даллас хотод амь насаа алдсан тэр мөчөөс хойш хүн төрөлхтөн оньсого таавар шиг нууцлагдмал энэ хэргийн учирыг олох гэж хичээж ирсэн юм. Даллас хотын прокурорын газрын 10 р давхарт байдаг хэн ч өмнө нь анзаарч байгаагүй сейфнээс Жон Кеннедигийн аллагатай холбоотой чухал баримтууд байсан гэж хэн ч зүүдэлж байгаагүй биз ээ. Даллас хотын өнөөгийн прокурор олон арван жил хадгалагдаж байсан бичиг баримт соронзон бичлэгтэй хальсны яриа, захиа, Жек Рубигийн гар буу, Ли Харви Освальдын хувцас гээд нийтдээ 14хайрцаг эд зүйлийг олон нийтэд танилцуулахыг зөвшөөрсөн байна Даллас хотын прокурор
Эр. Миний хийж байгаа цорын ганц зүйл бол та бүхэнд олсон бүх мэдээлэлээ өгч байна. Гэхдээ би эдгээр зүйлүүд хуурамч, эсвэл үнэн жинхэнэ гэдгийг батлаж чадахгүй.
Олдсон баримтуудын дотор Руби, Освальд нарын Чикаго хотын нэгэн ресторанд хийсэн уулзалтын ярианы соронкон бичлэг байжээ. Энэ уулзалт 1963 оны 10 сарын 4 нд болсон юм байна. Энд Чикаго хотын мафийнхан ерөнхийлөгчийг хороох гэж байгаа тухай яриа үлдсэн байна. 1963 оны 11 сарын 22 нд Жон Кеннедиг Даллас хотын гудамжаар задгай машинаар яьж байхад нь буудаж хороосон билээ. Ерөнхийлөгчийн амийг хороосон хэрэгт Ли Харви Освальдыг сэжиглэсэн юм. Гэвч түүнийг Далласын нэгэн шөнийн клубын эзэн Жек Руби олон сая телевиз үзэгчийн нүдэн дээр буудсан билээ.
Хэрвээ уг соронзон бичлэг үнэн бол Освальд, Руби нар хамсаатанууд байжээ. Руби Чикаго хотын мафийнхантай холбоотой байсан юм байна. Чикаго хотын мафийнханд Жен Кеннеди биш харин Чикаго хотын ерөнхний прокуророор ажиллаж байсан түүний ах нь саад болж байжээ.

Ли Харви Освальд: «Чикаго хотын залуус ерөнхий прокуророос салмаар байна гэж чи хэлэх гээ юу?
Джек Руби: «Тйимээ. Гэхдээ энэ чинь бараг л боломжгүй. Холбооны мөрдөн байцаах газрынхан саад болно ш дэ.
Ли Харви Освальд: «Түүнийг алахгүйгээр салж болно ш дээ.
Джек Руби: «Яаж тэр вэ?
Ли Харви Освальд: «Би түүний ахыг нь алж чадна.
Джек Руби: «Ерөнхийлөгчийг үү
Ли Харви Освальд: «Ерөнхийлөгчийг. Надад винтов буу, өндөр барилга, мөнгө л байхад хангалттай.
Джек Руби: « Надад ч мөнгө хангалттай бий шүү. Хар гарын тухай дуулж байсан юм байна.
Ли Харви Освальд: «Мафи уу»
Джек Руби: «Тийм».
Руби мөфийнхантай холбоотой гэдгээ Освальдад яриагүй байна. Хэвлэлийнхэн яагаад энэ сейф прокурорын газар олон арван жил хадгалагдсан, хэн соронзон бичлэгийг хийсэн вэ гээд олон асуулт Далласын ерөнхий прокурорт гарч байна.
Эр. Бид энэ бичлэгийн үнэн мөнийг нь хэлж мэдэхгүй байна.
Ямар ч байсан шинээр олдсон баримтууд Жон Кеннедигийн аллагын нууцыг тайлахад тус болох нь эргэлзээгүй юм.
Лид8. БНХАУ ын Бээжин хотын статистикийн газарын мэдээлснээр өнгөрсөн 1 р сард жижиглэнгийн худалдааны бараа эргэлт
39,09 тэрбум долларт хүрсэн байна.

Энэ нь 2007 оны мөн үеийнхээс 23,9 хувиар өссөн гэсэн үг юм. Авотмашин, хүнёсний барааны худалдаа, гоёл чимэглэлийн эдлэл, нийтийн хоолны газрын арилжаа эрс нэмэгдсэн байна.
Бээжин хотын зах зээл дээр зөвхөн нэгдүгээр сард 83 мянган ширхэг автомашин борлуулагджээ. Хоол хүнс, алт мөнгөн эдлэл, гоёл чимэглэлийн бараа бүтээгдэхүүн, нийтийн хоолны газрын худалдааны эргэлт мөнгөн дүнгээр 3,49 тэрбум, болж нийтдээ 40 хувиар өссөн байна.
Лид9. АНУ ын бүгд найрамдах нам дотороо сунгаанд оролцож байгаа Жон Маккейн Висконсон мужид ялалт байгуулжээ. Ингэснээр ирэх 11 сард болох АНУ ерөнхийлөгчийн сонгуульд албан ёсоор нэр дэвших боломжтой болж байгаа юм.

Эр. Надад саналаа өгсөн Висконсон мужын бүгд найрамдах намынханд гүн талархал илэрхийлье гэж Жон Маккайн хэлсэн байна.

Висконсон мужид Жон Маккейн ялалт байгуулсныг америкийн улс төрийн сэдвээр мэдээлэл, нэвтрүүлэг явуулдаг бүх телевизүүд нэгэн шууд дамжуулан үзүүлсэн байна. Би Би Си телевиз ч Жон Маккейны ялалт байгуулсны дараа сонгогчдад хандан хэлсэн үгийг мэдээллийн хөтөлбөрийнхөө үеэр шууд дамжуулсан байна.

Бүгд найрамдах намынханаас Маккейн сунгаандаа тэргүүлж байгаа юм. Жон Маккейны төлөө Висконсоны 974 төлөөлөгчийн дэмжлэг хүлээсэн байна. Харин түүний гол өрсөлдөгч Арканзас мужын амбан захирагчаар ажиллаж байсан Мак Хакабиг 241 төлөөлөгч дэмжжээ.
Лид10. Оросын дуучин Земфирагийн найз найруулагч Рената Литвинова “Земфирагийн ногоон театр” гэдэгм нэртэй баримтат кино бүтээжээ. Энэ кино өнөөдрөөс эхлэн үзэгчдийн хүртээл болж байна.
Киноны ихэнхи хэсэгт дуучин бүсгүйн шүтэн бишрэгчдийн гар утасныхаа камераар хийсэн бичлэгийг эзэлдэ байна. Кинонд Земфирагийн ярилцлага ч бас нэлээн хэсгийг эзлэж байгаа юм байна.

Эм. Ногоон театр надад их таалагдсан. Би өөрийнхөө найруулагчыг бас олж чадсан. Өөр хэн нэгэнийг хайх гэж явах ямар хэрэггүй гэж боддог.

Харин Земфмрагийн тухай киног хийсэн найруулагч Рената Литвинова

Эм. Земqира бол маш эрч хүчтэй уран бүтээлч.
Земфирагийн тухай дэлгэцийн энэ бүтээлийн кино концерт ч гэж нэрлэж блох юм. Бүтэн нэг цаг үргэлжилсэн дэлгэцийн бүтээлийн энэ жанрыг барууны орнуудад сайн мэддэг бол орост бараг мартжээ.
Киног бүтээхэд мэргэжлийн 10 гаруй зураглаач ажиллажээ. Бас дээр нь Земфираг шүтэн бишрэгчлийнх нь сонирхогчын камер, гар утасны камераар хийсэн бичлэгүүдийг ашигласан байна.

Лид11. Лондон хотын дуудлага худалдааны Сотбис төв 3 сарын 12 нд Будант английн нийслэлд зохиогдох дуудлага худалдаанд оролцох оросын урлагийн бүтээлүүдийн үзэсгэлэнг Оросын Москва хотод зохион байгуулжээ.
2 сарын 23 хүртэл үргэлжилэх энэ үзэсгэлэнд нийтдээ 36 ширхэг бүтээл тавигджээ. Орчин үеийн урлагитйн бүтээлүүд нийтдээ 1,9 сая долларын үнэтэй юм байна. Эдгээрээс хамгийн үнэтэй нь зураач Олег Васильевын 1990 оны “Үүр цайхын өмнө” гэдэг бүтээл. Зураач АНУ д очсоноосоо хойш нэг жилийн дараа “Үүр цайхын өмнө” гэдэг бүтээлээ туурвижээ. Уран зураг 590 мянган долларын үнэтэй юм байна. Үнэ цэнээрээ хоёр дугаарт орох дараагийн бүтээл нь үзэгч таны харж байгаа энэ хүрэл хөшөө юм. Энэ хөшөө 2007 онд Венецид болсон олон улсын дүрслэх урлагийн уралдаанд оролцож байжээ.
3 сарын 12 нд Лондоны Сотбис дуудага худалдааны төвд нийтдээ 150 урлагийн бүтээлийг олон нийтэд танилцуулж зарна.
Лид12. АНУ ын Нью Йорк хотод жил бүр зохиогддог уламжлалт хүүхдийн тоглоомын үзэсгэлэн нээгджээ. Энд тавигдасан бүтээгдэхүүнээс хүүхдийн тоглоомын хөгжлийн чиг хандлагыг харж болохоор юм.
Сүүлийн үеийн шинжлэх ухааны хөгжил хүүхдийн тоглоомын үйлдвэрлэлд ч бас нэвтэрч байна. Үүний тод жишээ бол бүжиглэж байгаа энэ робот гөлөг юм. Хүүхдийн оюут ухааныг хөгжүүлэх төрлийн тоглоомууд орчин үед томчууд тулгардаг асуудлыг ч хөндөж байна. Тухайлбал замын бөглөрөлийг хэрхэн тойрч явах вэ гэдэг ухаан задалсан тоглоом хүртэл энд тавигджээ. Компьютер, зурагтад холбож тоглодог электрон видео тоглоом хүүхдүүдийн анхаарлыг маш их татаж байгаа юм байна. Хүүхэлдэйдээ хувцасыг нь тохируулах тоглоом хүртэл электрон хувилбартай болжээ. Орчин үеийн хүүхдүүд электрон тоглоомыг илүү их сонирхож байгаагийн нотолгоо нь зөвхөн өнгөрсөн онд л гэхэд АНУ ын нутаг дэвсгэр дээр 22,3 тэрбум долларын өртөг бүхий хүүхдийн электрон тоглоом зарагдсан гэж NDP групп мэдээлжээ.

Энэ өдөр
1872 оны энэ өдөр АНУ ын Нью Йорк хотод метроны музей нээгджээ.
1937 оны энэ өдөр америкийн нисэхийн инженер Уолдо Уотерман аэромобилийг зохион бүтээжээ. Түүний зохион бүтээсэн аэромашин нь агаарт 120 миль, харин зам дээр цагт 70 миль хурдалж байжээ.
1947 оны энэ өдөр Английн засгийн газар Энэтхэг улсад ирэх жил тусгаар тогтнол олгоно гэж мэдээлсэн байна.
Одоогоос 20 жилийн өмнө буюу 1988 оны энэ өдөр Карабахын бүс нутаг цэрэг улс төрийн хямрал гарч байжээ.