Трамвай

Саяхан монголд айлчилсан Чехийн ерөнхийлөгч Буянт-Ухаа, одоо бол Чингис хаан нисэх буудалаас /их сүртэй сонсогдож байна аа/ хотын төв хүртэл трамвайны шугам барьж Улаанбаатар хотод бэлэглэх санал тавьсан гэж 25-р суваг телевизийн мэдээгээр ярьж байхыг сонслоо. Одоо байгаа троллейбусны паркаа шинэчлэж чадаагүй байж бас трамвайны шугамаар ч яах юм билээ гэдэг бодол төрлөө. Цахилгаан тээвэр компаний инженерүүд нөөц бололцоогоо ашиглаад монголдоо троллейбус угсарсан байна лээ. Хувийн хэвшлийн байгууллагууд мөнгөтэй хүмүүс энэ монгол троллейбусанд хөрөнгө оруулалт хийгээсэй гэж би хүсэж байна. Чехууд монголд трамвай бэлэглэхээр шийдсэн бол одоо яая гэхэв. Бэлгийн мориний шүдийг тоолдоггүй гэдэг болохоор. Тэгээд ч монголчууд үнэгүй юманд нугасгүй хүмүүс шүү дээ. Чехүүд монголд трамвай бэлэглэнэ гэдгийг дуулаад трамвайны тухай мэдээлэл хайлаа. Ингээд олсон зүйлээ уншигчидтайгаа хуваалцахар шийдлээ. Трамвай гээч нийтийн тээврийн хэрэгсэл цаг хугацааны эрхээр үеэ өнгөрөөж байгаа юм байна. Цахилгаанаар ажилдаг. Бас галт тэрэг шиг төмөр замаар явна. Хурдны хувьд троллейбуснаасаа ч муу. Трамвайны ажиллах зарчмыг 1828 онд Оросын эрдэмтэн Якоби, Чикалев, Лочинов, Яблочков нар хамтран боловсруулсан юм байна. Дараа нь эрдэмтэн Ф. Пироцский эдгээр хүмүүсийн боловсруулсан зарчмыг судлаад анх удаа туршилт хийжээ. 1880 онд Оросын Санкт-Петербург хотын төмөр замаар анхны трамвайны вагон явжээ. Үүнээс 10 жилийн Оросууд трамвайг нийтийн тэврийн хэрэгсэл болгон ашиглаж эхэлсэн байна. Киев хотод /Одоогийн Укрианы нийслэл/ трамвайны үйлдвэр байгуулагдаж зорчигч тээврийн зориулалттай тусгай цувааг угсарч эхэлжээ. Киев хотын төв гудамжинд 1,5 км урттай төмөр зам тавьжээ. Ингэж трамвай нийтийн тээврийн хэрэгсэл болжээ. Тухайн үедээ хамгийн дэвшилтэт технологи байсан тул трамвайны шугамыг 1896 онд Доод Новгород, 1898 онд Витебке, Курск, Екатеринослав хотууд нээжээ. Москва хотод 1899 оноос трамвайны үйлчилгээ эхэлсэн байна. 1907 оны 9 сарын 29 өдөр Санкт-Петербург хотод трамвайны шугам ашиглалтад оржээ. Тухайн үед тус хотын нийтийн тээврийн үйлчилгээнд морин тэрэг зонхилох үүрэг гүйцэтгэж байсан гэнэ. Морин тэрэгний эзэд трамвайны үйлчилгээ нээгдсэнд эрс эсэргүүцэж байжээ. Трамвай олон жилийн түүхтэй нийтийн тээврийн хэрэгсэл юм байна.