Шанхайн Хамтын Ажиллагааны Байгуулага Бикшекэд өргөжинө.

Хятад улс Монголыг АНУ-ын сонирхолын бүсээс гаргана.

Шанхайн Хамтын Ажиллагааны Байгуулага өргөжих гэж байна. Хятадын дарга Ху Жин Тао энэ тухай 2007 оны 3 сарын 20-нд сэтгүүлчдэд мэдэгджээ. Шинэ гишүүн элсүүлэх тухай албан ёсны бичиг баримтын төслийг 2007 оны 8 сард Бишкек хотод болох тус байгуулагын ээлжит чуулганы үеэр танилцуулах юм байна. Манай байгуулагад хэд хэдэн орон нэгдэх хүсэлтээ илэрхийлсэн. Гэвч шинээр гишүүн элсүүлэхэд ШХАБ-ын бүх гишүүн орнуудын зөвшөөрөх ёстой гэж Хятадын лидер онцлон тэмдэглэжээ. Хятад, Орос, Киргиз, Казахстан, Таджикстан, Узбекистан улсууд ШХАБ-ын бүрэн эрхэт гишүүн юм. Харин Энэтхэг, Иран, Монгол, Пакистан, Афганистан улсууд тус байгуулагад ажиглагчын байр суурьтай. Ажиглагчын байр суурь эзлээд байгаа нэр дурьдагдсан эдгээр орнуудаас заримыг нь жинхэнэ гишүүн болгох юм. ШХАБ-ын ерөнхий нарийн бичгийн дарга Болат Нургалиев оросын “Независимая газета”-д өгсөн ярилцлагадаа ШХАБ-ыг өргөжүүлэх санал аль эртнээс бий болсон. Цаашид ямар үзүүлэлтээр гишүүнд элсүүлэх журам ч гарсан гэж хэлжээ. ШХАБ-д шинээр элсэх улс уг байгуулагаас гаргасан бүх тунхаглал, зөвшилцөл, дүрэм, журмыг заавал дагаж мөрдөж, биелүүлэх үүрэг хүлээх ёстой юм байна. Шинээр гишүүн орон элсүүлснээр ШХАБ-ын цаашидын хөгжилд ямар үр дагавар, нөлөө үзүүлж болох эсэхийг хүртэл харгалзан үзнэ гэж ноён Болат Нургалиев ярьсан байна. Оросын шинжээчидийн үзэж байгаагаар бол Иран улс ШХАБ-ын бүрэн эрхэт гишүүн болох магадлал хамгийн багатай нь гэнэ. Ираны ерөнхийлөгч Махмуд Ахмадинежад Киргизийн парламентын дарга Марат Султановтой уулзахдаа “Бүс нутгийн түвшинд хамтран ажиллаж болохыг харуулж байгаа үлгэр жишээ байгуулага бол Шанхайн Хамтын Ажиллагааны Байгуулага мөн. Тус байгуулагын хүрээг тэлэх нь бүс нутгийн энх амгалан байдалдыг бэхжүүлнэ” гэж мэдэгджээ. Пакистан улс ШХАБ-д элсэх сонирхолтой байна гэж тус улсын ерөнхий сайд Шавкат Азиз 2007 оны 3 сарын 15-нд Узбекистан улсад айлчлал хийхдээ мэдэгдсэн юм. Москвагийн Олон Улсын Харилцааны Дээд Сургуулийн профессор, Дорно дахин судлалын хүрээлэнгийн ерөнхийлөгч Сергей Лузянинагийн хэлснээр бол ШХАБ-ын бүрэн эрхэт гишүүн болох боломж Пакистан улсад хомс. Учир нь Энэтхэг, Пакистан хоёр орныг нэгэн зэрэг ШХАБ-д элсүүлэх хэрэгтэй. Гэвч ойрын үед ийм нөхцөл бүрэлдэхгүй.
ШХАБ-д гишүүнээр элсүүлэхэд хамгийн тохиромжтой нь Монгол Улс гэж ноён Сергей Лузянин үзэж байна. “Газар зүйн хувьд Монгол нь Орос Хятадын хооронд оршдог. Бас Казахстантай ойрхон. Гэвч Улаан-Баатар эвсэлд үл нэгдэх байр суурьтай байгаа нь гадаад бодлогын үзэл баримтлалаас нь илэрхий байна. Монгол улсын гадаад бодлогын стратеги 1993 онд батлагдсан бол 1994 онд Үндэсний Аюулгүй Байдлын үзэл баримтлал нь гарсан. Эдгээр бичиг баримтуудад Орос, Хятад, Барууны орнуудын хүчний харьцааг тэнцвэртэй байлгах, эвсэлд үл нэгдэх тухай бичжээ гэж Лузянин “Независимая” сонинд өгсөн ярилцлагадаа онцлон тэмдэглэжээ. Түүнээс гадна Монгол улс нь АНУ, Японы стратегийн холбоотон нь болсноор барахгүй улс төрийн чиг баримжаа нь барууны орнуудыг чиглэжээ. Хэрэв Монголыг ШХАБ-ын гишүүн болгочих юм бол энэ нь Хятадын хувьд төдийгүй ШХАБ-ын хувьд бүхэлд нь “бяцхан” ялалт болно. Иймд ирэх 7 сард Бишкек хотноо болох ШХАБ-ын ээлжит чуулганаар Монголыг бүрэн эрхэт гишүүнээр элсүүлэх гэж Хятад Улс их хүчин чармайлт гаргах болно гэж Сергей Лузянин “Независимая” сонинд мэдээлжээ.